Stanisław Barańczak nie żyje |
W drugi dzień świąt Bożego Narodzenia w Newtonville pod Bostonem po długiej i ciężkiej chorobie zmarł Stanisław Barańczak, poeta, eseista, literaturoznawca, profesor uniwersytetu Harvarda, jeden z czołowych przedstawicieli pokolenia ’68, zwanego także generacją Nowej Fali. Miał 68 lat.
Urodził się 13 listopada 1946 w Poznaniu, gdzie zdał maturę i skończył studia polonistyczne. W roku 1975 był sygnatariuszem „Listu 59”, rok potem współtwórcą Komitetu Obrony Robotników, za co w roku 1977 został dyscyplinarnie zwolniony z pracy na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. W roku 1981 wyjechał do USA, gdzie – po prof. Wiktorze Weintraubie – objął katedrę języka i literatury polskiej na wydziale slawistyki Harvard University w Cambridge. Od 1983 członek zespołu redakcyjnego kwartalnika „Zeszyty Literackie”. Doktor honoris causa uniwersytetów Jagiellońskiego i Śląskiego oraz Curry College w Milton, w stanie Massachusetts.
Zostawił po sobie dziesięć zbiorów wierszy, poczynając od Korekty twarzy (1968), kończąc na Chirurgicznej precyzji (1998), za którą uhonorowano go Nagrodą Nike, a także kilka edycji poezji wybranych i zebranych. Jego manifest Parę przypuszczeń na temat poezji z 1970 roku, ogłoszony w zbiorze Jednym tchem, zaczynający się zdaniem „Powinna być nieufnością”, uchodzi za jeden z głównych artykułów programowych Nowej Fali, do której należeli m.in. Ryszard Krynicki, Adam Zagajewski, Julian Kornhauser i Krzysztof Karasek.
Zasłynął jako tłumacz dramatów i sonetów Williama Szekspira, angielskich poetów metafizycznych XVII wieku, w tym Johna Donne’a i Roberta Herricka, a także jako twórca Biblioteki Poetów Języka Angielskiego, w ramach której ogłosił we własnych przekładach i ze swoimi komentarzami wybory liryki takich autorów, jak: John Keats, Gerard Manley Hopkins, Emily Dickinson, W.H. Auden, Seamus Heaney. Tłumaczył także z języka rosyjskiego: Osipa Mandelsztama, Aleksandra Galicza i Josifa Brodskiego, a także z języka niemieckiego Paula Celana. Do jego najpopularniejszych dzieł translatorskich należy Fioletowa krowa. Antologia angielskiej i amerykańskiej poezji niepoważnej z 1993 roku – od Williama Shakespeare’a do Johna Lennona.
Jest autorem studiów naukowych na temat twórczości Mirona Białoszewskiego i Zbigniewa Herberta, a także książek krytycznoliterackich i eseistycznych, takich jak: Nieufni i zadufani (1971), Ironia i harmonia (1973), Etyka i poetyka(1979), Czytelnik ubezwłasnowolniony (1983), Tablica z Macondo (1990).
Stanisław Barańczak został pochowany w Cambridge pod Bostonem. |