Pod takim tytułem 21 maja w Collegium Europaeum Gnesnense UAM w Gnieźnie odbyła się konferencja naukowa, na którą zaproszono krytyków literackich i poetów z całej Polski. Sympozjum zrealizowano w ramach Festa Fatuorum – trzydniowego święta literatury, filmu i teatru zorganizowanego przez Urząd Miasta Gniezno, Miejski Ośrodek Kultury im. Konrada Waberskiego oraz „Zeszyty Poetyckie”. Patronat honorowy nad całym festiwalem objął Prezydent Miasta Gniezna Jacek Kowalski, Dyrektor Naukowy Kolegium Europejskiego prof. dr hab. Leszek Mrozewicz oraz Ambasador Ukrainy w Rzeczpospolitej Polskiej Olexander Motsyk.

W konferencji mieli wziąć udział m.in. Grzegorz Czekański (Fundacja im. Tymoteusza Karpowicza), Dariusz Dziurzyński (Uniwersytet Warszawski), Marcin Orliński (Zeszyty Poetyckie), Radosław Wiśniewski (RED), Małgorzata Lebda (Uniwersytet Pedagogiczny) oraz wielu innych. Niestety sytuacja powodziowa w Polsce spowodowała, że kilku z zaproszonych gości musiało zrezygnować z przyjazdu do Gniezna.

– Konferencja ma za zadanie odpowiedzieć na pytanie jaka ta nasza rzeczpospolita literacka po 1989 roku jest? Jacy są współcześni młodzi poeci? Gdzie jest idiom współczesnej polskiej poezji? Czy poezja jeszcze komukolwiek służy? Czy ma odbiorców? Jacy są ci odbiorcy? – mówi Dawid Jung, koordynator sympozjum. – Polska współczesna poezja jest wielogłosowa, rozwija się w wielu kierunkach. Ta polifonia jest wspaniała. Dawny podział Maliszewskiego na barbarzyńców i klasycystów przestał już pełnić rolę klucza, więc szukamy nowych dróg i nowych ścieżek – dodaje.

Jako pierwszy referat wygłosił Ryszard Chłopek. Ten poeta, prozaik, krytyk literacki, autor trzech książek poetyckich, próbował w swym wystąpieniu dowieść, że po 1989 roku literatura przestała być potrzebna jako sztandar. Przypomniał, że w polskiej literaturze od okresu oświecenia dominował przymus przesłania, zgodnie z którym dobra, wartościowa literatura winna być nierozłącznie związana z ideą. Wygłosił przy tym dość śmiała tezę, że w literaturze polskiej po 1989 roku nie wydarzyło się nic, co nie miałoby miejsca wcześniej.

– Wróciliśmy do korzeni, do pierwszych autorskich wierszy pisanych w naszym języku – przekonywał Chłopek. – Jeżeli posłużymy się wyobraźnią i zdejmiemy z renesansowych i barokowych poetów naskórek staropolszczyzny, to otrzymamy prawie wszystko to, co czytamy obecnie – wiersze narracyjne, osobiste, konfesyjne, oparte na anegdocie. Istotną różnicą między literaturą renesansu, a literaturą po 1989 roku jest, oprócz samego języka, natężenie ekspresji „ja”. Ale naprawdę istotna jest inna cecha literatury tamtego okresu – zgoda na to, by literatura była samozwrotna w dobrym znaczeniu tego słowa, by mogła nie służyć niczemu innemu niż samej literaturze, przyjemności tworzenia i przyjemności czytania.

Z kolei Sławomir Matusz, mówił o poezji Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego. Dorobek tego poety, laureata Nagrody Literackiej NIKE, jest swoistą epopeją Kresów Wschodnich, którą Matusz porównuje do mickiewiczowskiego „Pana Tadeusza”. – Właściwie to jesteśmy świadkami rzeczy niezwykłej – a mianowicie pisania tego poematu na naszych oczach – od czasu debiutu poety, tomikiem „Nenia” w 1990 roku, do chwili obecnej. I końca tego cyklu-poematu nie widać – uważa Sławomir Matusz. – To porównanie z „Panem Tadeuszem” jest o tyle zasadne, że Dyckiego jako poetę interesują Kresy Wschodnie – jak Mickiewicza Wileńszczyzna. Jednak Dycki nie pisze „ku pokrzepieniu serc”, nie pisze o „zaścianku” – który ginie, a bardziej jest archeologiem Lubelszczyzny, okolic Lwowa i pogranicza polsko-ukraińskiego. W jego wierszach pojawiają się nazwy ulic i zaułków, cmentarze w Lublinie, Lubaczowie i na Ukrainie. Nazwanie poety archeologiem nie oddaje jeszcze istoty tego, co w jego wierszach znajdziemy. Dycki zwiedza cmentarze, ruiny budynków, szpitale psychiatryczne, bada dokumenty – rodzinne, kościelne, snuje opowieści, rozmawia z nieżyjącymi, przechowuje głosy, daje zmarłym mówić. Nie animuje, a ożywia to, co należne już śmierci.

Na zakończenie konferencji głos zabrał dr Marek Kaźmierczak z Kolegium Europejskiego UAM, który wygłosił referat zatytułowany „O poezji polskiej po 1989 roku w perspektywie interpretacji i komunikacji społecznej”.

(materiał za patronem medialnym międzynarodowego festiwalu Festa Fatuorum)